"Chúa Giêsu vác thánh giá" của El Greco

 “CHÚA JESUS VÁC THÁNH GIÁ” CỦA EL GRECO (1541-1614)

El Greco sinh ở Crete, lúc đó thuộc Cộng hoà Venice, và là trung tâm nghệ thuật hậu Byzantine. Ông được xem là “bậc đại sư” về nghệ thuật từ rất sớm. 

Năm 1570-29 tuổi-ông qua Rome mở xưởng sáng tác và làm việc. Thời gian ở đây, ông tiếp thu các thành tựu của nghệ thuật Phục hưng Ý, và chịu ảnh hưởng của phong trào Mannerist. Năm 1577, ông sang Toledo, Tây Ban Nha và làm việc ở đó đến cuối đời. Ở Toledo, El Greco đã vẽ những bức tranh nổi tiếng nhất của ông. Nhưng bởi ông phát triển một phong cách riêng, nghiêng theo hướng biểu hiện quá khác lạ làm cho nhiều người đương thời ngỡ ngàng... 

Mãi cho đến đầu thế kỷ 20, El Greco mới được phát hiện lại và được nhìn nhận như một thiên tài “đi trước thời đại”. El Greco được các hoạ sĩ thuộc các trường phái Biểu hiện và Lập thể-ra đời đầu thế kỷ 20-nhận là “người tiên phong”. Nhiều nghệ sĩ lớn của thế kỷ 20 yêu thích tác phẩm của ông, trong đó, có những thi sỹ và văn sỹ như là Rainer Maria Rilke và Nikos Kazantzakis. Các học giả hiện đại coi ông là một nghệ sĩ có cá tính độc đáo-một con người tự do thực sự với những tác phẩm tinh tế, đầy cảm xúc...

“Chúa Jesus vác Thánh Giá” là một bức tranh sơn dầu trên vải (khổ 105cm x 79cm) El Greco vẽ năm 1580. Bức tranh được xem là thành tựu sớm của “thời Toledo”-đánh dấu sự định hình “thế giới nghệ thuật El Greco” một cách rất riêng...

Bức tranh mô tả Chúa Jesus trong một khoảnh khắc suy tư khi Ngài vác Thập Tự Giá trên con đường Khổ Nạn của mình. Trong tranh, đôi mắt của Chúa Jesus đang ngước lên trời như đang cầu khẩn cùng Đức Chúa Cha, khi Ngài bắt đầu bước về phía bị đóng đinh. Đôi tay Ngài dịu dàng ôm lấy Thập Tự Giá như sẵn sàng đón nhận, trong khi bầu trời mây đen giông bão đang tràn ngập...

Hình ảnh Chúa Jesus trong tranh El Greco vừa giống, vừa rất khác với hình ảnh Chúa Jesus trong tranh của các hoạ sĩ khác cùng thời và trước ông. Ông kéo dài khuôn mặt của Chúa và biến đổi tỉ lệ hình thể theo chiều dọc cùng với cách diễn hình sơ lược trong những hình khối chắc chắn và bảng màu đạm bạc, đã tạo nên những cảm xúc khác lạ. Nikos Kazantzakis cho rằng: “Tranh của El Greco mang ý niệm của Chủ nghĩa Lãng mạn. Nó toát lên vẻ đẹp của sự đau khổ và tình yêu. Nó tràn đầy nổi đau và sự tranh đấu. Nó vừa mang tính biểu tượng vừa tạo nên cảm giác thiêng liêng...”

“Chúa Jesus vác Thánh Giá” của El Greco là một bức tranh có cấu trúc đơn giản. Tuy vậy, nó vẫn tạo nên được kết nối với sự hiện diện của thần thánh một cách hấp dẫn, mạnh mẽ, trực quan và đầy cảm xúc.

Trong tranh của El Greco, màu sắc có tầm quan trọng tuyệt đối. Ông không chuộng màu sắc tự nhiên, và ánh sáng lấp lánh. El Greco thường có xu hướng sử dụng những gam màu trầm, đầy đặn, phong phú để thể hiện cảm xúc theo chiều hướng biểu hiện nhằm tác động đến tâm trạng người xem. Nikos Kazantzakis gọi đó là “màu sắc của thế giới tâm linh”

Bức tranh “Chúa Jesus vác Thánh giá”, từ năm 1975, đã được Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan ở New York mua lại và trưng bày ở đó cho đến nay.

Nguyên Hưng

(Trích từ sổ tay nghệ thuật Công giáo)